O silencio entre elas era pura tensión. Era máis odioso que unha das habituais discusións que mantiñan cando Minia ía botar a fin de semana na aldea. O silencio comezaba a medrar cando unha das dúas dicía unha palabra ou unha frase curta, insignificante, coa única intención de amosar certa amabilidade, un xesto de cortesía, un van intento de conversa.
Unha dixo: O lume. A outra respondeu: Hai lume abondo. Unha dixo: Nunca hai lume abondo cando se trata de asar un año. A outra respondeu: Son eu quen está a asar o año, mamá.
Daquela, a nai, xa anciá, pronunciou a condenada frase:
—Pero que vas asar ti se nin sequera sabes espelicar un ovo cocido?
Entón foi cando o silencio ocupou toda a cociña. Desta vez non foi a discusión, senón o silencio, tenso e irado. Co fociño retorcido nun reproche e con esa mirada desconforme que tanto confundía a Minia, a nai colleu unha acha e botoulla ó lume. Minia nunca soubo interpretar a xeito os acenos da nai, non acababa de entender a crispación que lles producía estaren xuntas, a rozadura velenosa que as encirraba.
A tarteira cos ovos fervía na cociña de leña. Minia calculou que xa debían estar cocidos, colleuna e púxoa no vertedoiro. Abriu a billa da auga fría para amornar a tarteira. Cando colleu o primeiro ovo aínda pelaba pero, así e con todo, púxose a escascalo. Arrincoulle un anaco de casca e, tal e como temía, a clara saíulle apegada. A nai mirábaa, satisfeita dos erros da filla. Mirábaa á cara e despois baixaba a vista ó mandil de Minia, estampado co cartel da película Easy Rider. A expresión da nai pasaba da satisfacción ó desconcerto.
—Ves como nin sequera sabes espelicar un ovo?
O silencio medraba. Podía estourar de golpe porque estaba atrapado na cociña como se se tratase dunha ola a presión. Minia desexou que nalgún momento a anciá esvaecese subitamente, deixando só un fío de fume que sairía pola cheminea. Mesmo se lle ocorreu que a cociña económica, inflamada de tanta calor, había estoupar e a casa desaparecería da aldea, deixando tamén un rastro de fume no outeiro sobre o que fora construída había case un século.
Minia volveu mirar os ovos con impotencia. Remexeuse, as harleys de Peter Fonda e Dennis Hopper desprazáronselle sobre o ventre. Os rostros deles, tan obscenos na súa chulería, cadrábanlle á altura dos petos. Unha cara en cada peto. Volveu abrir a billa para arrefriar o silencio. Desa vez foi un chorro frío o que perforou a auga aínda quente da tarteira. Na cociña económica a leña crepitaba, a calor subía e subía pero Minia non ousaba abrir a ventá, porque se a abría a anciá protestaría.
A nai diría: Vai frío. Minia respondería: Vai demasiado calor, mamá. A nai diría: Nunca vai calor abondo cando se trata de asar un año. Minia respondería: Son eu quen está a asar o año. E a nai diría: Pero que vas facer ti se nin sequera sabes espelicar un ovo cocido?
Volverían ó principio, atrapadas no estúpido círculo da teimosía.
Era mellor non facer nada, permanecer calada, observando os ovos coa cándida ilusión de que, de tanto miralos, os ovos acabasen espelicándose sós. Era unha especie de broma cósmica, cismaba Minia, unha humillación aldraxante. Tantos anos exercendo de cardióloga, reanimando corazóns, para ser derrotada por unha nai rabuda e por unha ducia de ovos cocidos. A anciá arredouna do vertedoiro, empurrándoa co cóbado.
—Déixamos a min, que ti estrágalos todos.
Minia retorcía, crispada, a Peter Fonda e Dennis Hopper no momento en que a pequena Erea entrou na cociña cunha baralla na man. A anciá sorriulle con tenrura. Erea cumpría dez anos e celebraban un deses xantares de domingo tan frecuentes, e tan esgotadores, que só eran unha ficticia aliaxe que mantiña a familia unida. Aínda que fose a base de silencios pegañentos e explosivos, sempre a familia unida. Os irmáns e as cuñadas, igual que Minia, viñan da cidade nos seus monovolumes, cos nenos e as nenas, cos cans e as roupas ridícula de quen pasea pola aldea como se fose escalar unha montaña.
—Tía, cando cumpra dezaoito anos vou mercar unha moto coma as do teu mandil. Pero como só teño dez, vouvos facer un truco de maxia.
—Erea, cariño, non é un bo momento.
—Veña, tía, colle unha carta. E ti, avoa, colle outra.
Retiraron cadansúa carta. Erea pediulles que a mirasen ben, que a memorizasen e a devolvesen á baralla.
—Non me gusta nada cando discutides, pero aínda me gusta menos cando estades tan caladas –Minia e mais a anciá abraiaron coa recriminación da nena— Que estás a facer, tía?
—Lembras que che prometín cociñar algo bonito para o teu aniversario? Pois vou facer amanitas muscarias. Sabes o que é unha amanita muscaria, non si?
—Claro, os cogomelos velenosos dos contos, as casiñas dos ananos.
—Si. Vounos facer con ovos cocidos, tomates e maionesa— mentres describía as amanitas atravesoulle a mente, coma un relampo, o veleno mortal, a pezoña que revía delas.
—Que chulos, tía –Erea deixou a baralla enriba da mesa para mirar con desgusto os poucos ovos espelicados, rotos— Queres que che axude? É que ti parece que non sabes escascar os ovos. Arranxas corazóns pero es un auténtico desastre.
A avoa sorriu, cínica, sen disimular a satisfacción. Erea arremangou o xersei, apartou un chisco a Minia presionando a cabeza de Peter Fonda. Acenou con desaprobación, movendo o dedo índice dun lado a outro.
—Aínda están moi quentes —observou despois de apalpar os ovos— Así non me estraña que se che peguen as cascas. O que tes que facer é cocelos cunha pouca sal. E, cando estean cocidos, déixalos arrefriar de todo, sen botarlles auga fría enriba como fas ti. Cando estean fríos, escáscalos.
Erea sacou os ovos da tarteira, colocounos sobre un pano seco enriba do mesado e púxose de novo a barallar as cartas. Minia non lembraba a carta que elixira, nin sequera lle interesaba o truco de maxia. Unha estraña sospeita foi medrando nela e esculcou á anciá con desconfianza. Sen deixar de observala, preguntoulle a Erea:
—E a ti, quen che ensinou iso?
—Pois a avoa. A ti non che ensinou a avoa a cocer os ovos?
—Pois non.
Minia volveu mirar a anciá que, anicada, achicáballe leña á cociña. Cando se ergueu, reparou na expresión de anoxo da filla. A anciá tiña a cara encarnada, quizais polo lume, quizais porque sentía vergoña ou ira ou o que fose.
—Así que era iso, mamá. Así que era iso. Nunca me ensinaches a cocer os ovos para ter sempre algo que dicir… –Minia bateu coas palmas da man nas caras de Peter Fonda e Dennis Hopper. Non eran palmadas de ira, senón de derrota— Non me digas que levamos toda a vida discutindo por culpa duns condenados ovos cocidos!
No rostro encarnado da anciá, nos ollos xa lavados pola idade alampou un brillo de tenrura. Quería dicir algo, separou os beizos para falar pero non falou. Quería dicirlle á filla que se lle tivese ensinado a cocer ovos, o máis seguro é que non saíse da aldea. Quería dicirlle que a expulsou coas discusións constantes, con esa ferinte insistencia en rifarlle, en reprendela. Os enfrontamentos diarios animaran a Minia a marchar, a independizarse, a traballar, a estudar máis e máis. Pero tamén a sentir a culpabilidade da deserción que sempre revivía cando regresaba á aldea. Pero a anciá non dixo nada, con todo volveu relampar nela ese brillo de afecto e orgullo que Minia non puido ignorar. Ese relampo transformou os reproches en tenrura, a desconfianza en dúbida, o desamparo en complicidade. Ese relampo uniunas inesperadamente, como un imposible malabarismo. Os actores de Easy Rider deixaron de ser maltratados pola crispación de Minia.
As dúas, Minia e mais a nai, colleron cadanseu ovo e aseguráronse de que xa estaban ben fríos. Comezaron a espelicalos. Erea uníuselles.
—Que, Erea? E o truco de maxia?
Erea colleu un ovo e deulle un golpe suave, opaco, contra o bordo do mesado.
—E lo? Parécevos pouca a maxia que fixen hoxe con vós?
Texto e fotografías: Anxos Sumai.
“Unha ducia de ovos”. Inédito, Santiago de Compostela (febreiro de 2015).
Fotografía: Amanita muscaria nun bosque de Orosa (outono de 2014).