O nome da viaxeira

Río Turbio non estaba previsto na súa ruta. De feito, o último día cando rematou a reportaxe sobre o Fiz Roy e o Campo de Xeo Sur arxentinos, decidiu volver a Bos Aires. Pero xusto esa noite, mentres ceaba y bebía unha botella de merlot, un vello camiñante saudouna. Xa se tiña cruzado con el en El Bolsón en mais en El Calafate. Era un sueco, chamábase Anders. O viaxeiro tivera tempos mellores, cando era un mozo xovial e fermoso e percorría a Patagonia cunha zamarra de coiro raída e unha mochila militar, posiblemente a mesma zamarra que seguía vestindo. Aquela euforia e a curiosidade que tivera cando era novo, volvérase desánimo e resentimento. Foi el quen lle aconsellou ir ata Río Turbio, na fronteira con Chile. A viaxe era fermosa, díxolle. Tamén lle dixo que Chile era espectacular, as paisaxes descarnada. Pero esa era unha etapa que a vixeira reservaba para outro ano.
-Tío Turbio é unha cidade de mineiros, poetas e putas –afirmou abstraído e con ofensivo cinismo.

Pero ben, a viaxe foi para ela o de sempre: enormes extensións valladas de pasto reseco onde de cando en vez vía algunhas ovellas, ñandús e cabalos solitarios. Pouco máis. Non podía negar que aínda a seguían sorprendendo descubrimentos inesperados como lagoas ateigadas de flamengos, lagoas verde e brancas. En Río Turbio buscou un hotel barato, deu un paseo pola cidade, sorprendeuse coas curiosas casas que eran cilindros metálicos cortados pola metade e chantados na terra. Sentiuse atraída polas minas e os mineiros. Había algo épico nos mineiros, non había moitos anos que morreran catorce nun derrubamento. Nun cerro detrás das instalacións da mina, escribirán unha frase bíblica con grandes pedras brancas. Ao día seguinte buscaría a maneira de fotografar as minas e falar con algún mineiro. Tamén estaban as estrañas casas de medio tubo que, polo visto, eran antigas vivendas para os traballadores aínda que máis ben semellaban construción apresuradas dunha guerra. No almorzo, un amable camareiro faloulle do Bosque de los Duendes como o grande atractivo da cidade. Se non conseguía permisos para fotografar a mina, o bosque era unha opción. Ademais tiña ganas de ver árbores, de tocalos, de abrazalos.

Os bosques transmitíanlle felicidade e acougo. Non lle viría mal tomarse un descanso entre as lengas de follas coloridas e o ñires coas súas longas cabeleiras colgando das ponlas. Nas viaxes nunca deixaba de buscar un bosque, para baleirar a cabeza, para ulilos. Para sentir o recendo adozado que despide a terra húmida cando o sol dá nela. O ulido do musgo cando o pisa e o das follas movidas por unha inesperada airexa. Ese olor, puro e concreto, que se esperta a luz do amencer. Hai bosques que recenden un pouco ácidos, outros máis doces, outros embriagadores. Outros olen a humidade e a o recollecollento dunha caverna milenaria ou ao sudor picante dos piñeiros. No Bosque de los Duendes ulía a humidade e a auga, a recío que renxe ao pisala.

Lembrou, xa no bosque, entre figuras de nomos talladas, que de nena acontecéralle algo estraño cunha árbore. Todos os días, para ir á escola, camiñaba por unha congrostra. A congostra daba nun prado. A escola estaba alén do prado e no prado había unha enorme moreira de seda. Da moreira branca, na primavera, colgaban vermes de corpo branco e ollos negros ao final de fíos cae imperceptibles. Os fíos brillaban se unha raiola pousaba neles, senón era invisibles como a paixón dunha nena. Dáballe noxo e evitábaa. Daquela a viaxeira era unha meniña. A súa cabeza era aínda pura coma o prado. Era feliz porque non tiña ningunha ansia. Era aínda animal, primitiva. A árbore, moreira branca, unha mañá cando a nena ía á escola chamouna. Foi algo así: unha voz vestida de cortiza, palabras que eran estralos. Preguntoulle á nena por que lle tiña medo. Foi rara a pregunta porque en realidade non lle tiña medo. Dáballe noxo, os vermes moles a caer sobre ela producíanlle repulsión. Cantas veces falaría do noxo que lle dan os vechos? Tan brandos, brancos, esmagables, zurrichadores. Pensou que os esmagaba e que zurrichaban leite, vermes de leite. Había algo diso, de noxo ao leite, ás memilas. Mamíferas. A árbore, a moreira aleitadora de vermes de seda preguntoulle por que a temía. A nena observouna. Descubriulle os ollos entre as follas, negros, moitos ollos negros que a miraban entre as follas. A árbore atraeuna e camiñou cara a ela, incapaz de rodeala. Camiñou dereita cara ao tronco, sen posibilidade de desviarse. Intentouno, desviarse. Foille imposible. Sempre de fronte, contra o tronco. Chocou. Foi unha aperta, o zume da árbore nas súa veas. O sangue da viaxeira nena latexou contra a cortiza. A voz da árbore estaba vestida de codia áspera, descamada. Abrazáronse, ela e mais a árbore. Os vermes, aleitados agora do sangue da nena, tornaron vermellos. Nacéronlle raíces, ponlas, follas. Enraizou, procesou clorofila. Sentiu a pulsión primixenia. A esencia da vida, a voz do universo.

Dende aquela recoñécese en lengas e carballos, en piñeiros e coigües, en banianos e castiñeiros, en sobreiras e flamboiáns, en baobabs e maceiras. Nas follas e nas raíces.

Á tardiña decidiu deixar Río Turbio, sen preocuparse polo mineiros, os poetas e os protíbulos. Tiña tanta enerxía e tanta curiosidade que se puxo a guiar o toyota, subiu polo paso Dorotea ata a fronteira con Chile. Na fronteira un paco -policía- pediulle o pasaporte e pronunciou un nome: Palmira. Detras dela esperaban os moteiros californianos cos que coincidira en Tapi Aike. O paco puxo cada de derrota e de fastío ao velos, por iso se demorou tanto en selarlle o pasaporte e en repetir o nome de Palmira. Despois dixo:
-Benvida a Chile, Palmira. Benvida á provincia de Última Esperanza.