Unha presada de grosellas

GR1

O 5 de xaneiro de 2011, en pleno verán austral, a viaxeira tomaba un té con sopaipillas na casa da amiga Xaviera. Era media tarde, oíanse as pisadas brillantes dun gato sobre o tellado de zinc e o vento traía dende a horta recendos de menta e coriandro. A radio estaba prendida e, despois dunha canción de Marco Antonio Solís, un locutor informou das mobilizacións contra a subida do gas na provincia de Magallanes e a Antártida. Xaviera pediulle á viaxeira que escoitase. O locutor estaba a anunciar o principio dunha folga indefinida que se concretaría en algo moi molesto para o goberno de Sebastián Piñera: cortar as escasas vías de comunicación e reter en Punta Arenas e Puerto Natales as persoas que estaban de paso facendo turismo. A partir dese día, a centos e con roupas de goretex, comezaron a ver turistas nas rúas, cunha mestura de desconcerto, furia e atordamento nos rostros.

A viaxeira, porén, sentíase deliciosamente cativa. Xaviera escribía artigos para algún xornal de Santiago, amparada por unha fotografía de seu admirado Antonio Soto Canalejas –El gallego Soto- e por un cartel co rostro de Julio Cortázar sobre a lenda “Los hombres valen más que los sistemas”. De cando en vez, levábanlles comida aos piquetes da estrada de Río Turbio, na fronteira arxentina, e a viaxeira tamén aproveitaba para facer visitas ás persoas coñecidas en estadías anteriores. Camiñaba polas rúas que baixaban dende a aba do cerro Dorotea ata o mar, flanqueada por casiñas coloridas. Non distinguía nin o nome das rúas nin o número dos domicilios, pero sabía que a casa de Artigas, filatélico e experto en ovnis, era de cor lima e que Viviana atendía un ciber-locutorio con fachada rosa chicle. Allea ao crecente enfado turístico, mercaba palta no almacén de Fabián e conversaba con Ingeborth na súa coiffure. Os días transcorrían doces na vila sitiada.

Pero unha mañá –unha mañá de ceo limpo, tan azul e tan limpo que ninguén se sorprendería se reflectise nel a vila de cores- saíu de onda Xaviera e reparou nunha ventá. Estaba xusto na beirarrúa de enfronte, pola que camiñaba mil veces, nunha casa cun rebordo de zinc oxidado debaixo do tellado. Na ventá había un año colgado dos pés, co corpo espelexado. Non lle prestou demasiada atención ata que se decatou de que non estaba degolado. Tiña cabeza e a cabeza miraba fixamente a viaxeira, coa lingua estrangulada entre os dentes e os ollos aterrorizados. Sentiu un espanto súbito, a cambra do derradeiro latexo do animal. Viu entón, nítida, unha imaxe que lle describira Xaviera unha tarde que paseaban pola praia, preto do matadoiro, cando a viaxeira aínda estaba impactada polos xeeiros, os cisnes de pescozo negro e a cor azafrán dos guanacos. Contoulle que no tempo da matanza, cando se sacrificaban miles de millerios de ovellas, o mar volvíase vermello co sangue. Daquela, viu claramente o mar de sangue e latexáronlle os centos de milleiros de pequenos corazóns das ovellas mortas. Foron, entón, o horror e a inocencia unha soa cousa.

A partir dese momento comezou outra viaxe: na vila sitiada, despois do almorzo, saía a camiñar e a mirar ventás, disposta ao espanto e á sorpresa. As ventás eran simples expositores de obxectos usados que se vendían -zapatos do pé dereito, dinosauros, uniformes militares, mesiñas de living, maletas…-, pero para a viaxeira convertéronse nun inquedante convite a diluírse na escuridade dos interiores, a untarse coas substancias domésticas, a adurmiñar co gas das estufas prendidas. Ás veces entraba, porque alguén a convidaba a tomar un té ou porque ela mesma evocaba a vida dunha anciá que mantiña na ventá, paralizados, os adornos dun nadal celebrado décadas antes. Toda a vila se lle volveu incerteza e desconcerto. Os pasos das turistas sitiadas, os acenos de ira ou de rendición, as súas voces en tantos idiomas distintos ecoaban nos cumes nevados e rebotaban nas cores vivas das casiñas.

Polas noites, a viaxeira saía á horta de Xaviera, ulía a menta e o coriandro e dixería as intensas viaxes do día comendo unha presada de grosellas rubias. Buscaba no firmamento a Cruz do Sur para que a guiase cando, xa deitada, pechase os ollos e durmise asaltada polos pasos dos gatos nos teitos de zinc.

As estrelas e a explosión brillante das grosellas na boca, a visión do mar cuberto de sangue latexáronlle durante anos como se levase no peito os centos de milleiros de corazóns dos años sacrificados. E co tempo, de todo iso xermolou literatura.

Texto e fotografía: Anxos Sumai.
“Unha presada de grosellas”, Sermos Galiza: Semanario, (2013) …
Fotografía: Casa de Puerto Montt (Chile), 2009.