Unha horta de pexegos e xirasois

Ao principio chegou a voz, a vida en voz alta, para atraparme, erguerme, para aguilloarme a imaxinación que sempre se negou a ser atada. Chegou da man dun home que tiña como única encomenda camiñar, recoller anacos de paisaxe, momentos da súa vida e contárnolos despois, no inverno. El era un pescador que lanzaba a cana ao aire para gardar nun cesto de bimbio retallos fulxentes coma peixes. Tamén podía ser un cazador, ou un fotógrafo que fotografaba coa mirada. Un pestanexo, unha foto na retina: así de doado parecía o seu traballo. A foto atrapada nas meniñas dos ollos, mostrábanola depois de amolecerlle nos líquidos reveladores das tripas. E isto facíao, o home, mentres os demais sachabamos nas leiras e forneciamos provisións para o inverno. Ao principio do inverno, o home aparecía na aldea cunha saca baleira ao lombo e comezaba o seu labor. O seu labor consistía en entreternos coas súas curtas viaxes de primavera e verán. Nós ofreciámoslle, a cambio do destilado froito da súa colleita, un lugar para durmir e un lugar na mesa da cociña. Cando decidía marchar a outra casa, botabámoslle no saco carne salgada de porco, uns poucos arencos afumados, millo e patacas.

Eu non podía deixar de miralo cando, saciada a fame, comezaba a falar. Era como se só eu puidese ver o pracer e a luz que lle transformaba a mirada así que o relato fluía. Como se só eu puidese ver como se encoiraba e como se ofrecía, incauto, á curiosidade de quen o escoitaba. Liberábase de todo o seu peso e, ás veces, afoutado polo entusiasmo, desvelaba segredos de xente doutras aldeas, de veciños que coñeciamos. E todo era certo, ou non. O relato da súa vida dáballe licencia para mentirnos, para converterse en heroe, para magnificar a simple andaina dun home simple que camiñaba cun saco ás costas mentres os demais sementabamos e recolliamos a colleita.

El, que nunca tivera vocación de sementador nin de seiturador, non chegou a saber que a nena fora empurrada polo sabor do chocolate negro, pola tinta amarga con que trazaba as primeiras letras, polo cheiro enervante da augardente ata ser atravesada pola palabra. Pola palabra do narrador. Non chegou a saber que sementara algo fermoso e que a semente xermolara porque, ao home que extraía todo o zume posible das súas anódinas experiencias vitais, matouno dunha navallada un dos seus personaxes. Ás veces, entregado por completo ao relato das súas aventuras, o narrador esquecía que os seus personaxes estaban tan vivos coma el, que eran formigas e eran estrelas, que vivían e que podían matar.

Unha inquedante ringleira negra de procesionarias, un suicidio que estiñou de raíz a auga do pozo, o son pesado do tempo empurráronme. O tiro na caluga que matou un can que amaba, o aborrecemento dunha longa enfermidade, a irealidade da morte, empurráronme. Empurroume o sangue entre as miñas coxas, os peitos caídos de mamá, a seiva amarela que me sandaba as empinxas. Empurroume o medo e, daquela, comecei a escribir.

Nunca me preguntei por que o fixen. Agora sei que son as preguntas as que me obrigan a seguir escribindo. Só as preguntas, porque as respostas non me importan. Cando escribín os meus primeiros contos collín unha boneca na man e falei a través dela. A boneca escribia el, ela, eles e elas. Nunca dicía nós, e moito menos eu. Sentíame unha muller ventrílocua. Falaba e falaba a través da Boneca e da imaxinación, só da imaxinación, á que temía tanto coma os vermes porque nunca sabía en que nova revolta inesperada ía dar. Temía usar a miña voz. Era algo tan privado a miña voz, e poñíame tanto medo que alguén a oíse, que a agochei na cabeza de serrín da miña boneca, na súa boca lareta, nas súas mans ríxidas e inexpresivas. Pero chegou o momento en que só podían acontecer dúas cousas: que a Boneca tomase a voz para sempre ou que eu a collese e a chantase coma un espantallo nunha milleira. Cumpríame recuperar a voz. Cumpríame. Así que espetei a moneca nun pao e deixeina escorrentando prexuízos, medos e silencios no medio e medio do meu estómago.

Non. Non tiña, nin teño, vocación de muller muda, amortallada. Non quería permanecer máis tempo no lugar da impostura. Quería falar e mostrar a miña voz, berrar e ouvear, xemer de gozo e dar testemuño, non da miña vida, senón de como a vivo e do que sinto ao vivila. Adoptei o eu, libereime da ríxida pel de madeira dos pronomes para poder usalos con liberdade, para expandir os ósos, os cravos, a horta de pexegos e xirasois que me habita. E, de paso, para termar das fibras delicadas que, coma os fíos dos que penduran os vermes, tecen a miña imaxinación. E, tamén, para permitirme mentir e facer ficción a partir da miña intransferible, pero compartible, mirada. Son un pexego, ofrézome e a quen queira darlle unha abocada onde mellor lle preste.

Cando escribo dende o eu non falo só de min, non me interesa contar a miña vida día a día. O que quero é mirarme e desaparecer, pero que fique, destilada como a boa caña ou o xarope máis condensado, a esencia. O delicioso zume dun pexego cando decoce durante horas e horas, ou o leve xiro do xirasol que procura insconciente a luz das raiolas. Quero vivir a miña vida dende o eu, porque só dende o eu a podo vivir, para despois diluírme no plural cando escribo, para ser unha orxía de pronomes. Ben sei que me arrisco a pretender atopalo todo en min, pero o certo é que o único que atopo en min son preguntas. Preguntas que, malia empregar o eu como autoafirmación, como centro de observación, como víscera depuradora, me permiten dirixirme, non a min, nin a ti, senón ao outro. Ás outras. Aos demais.

A fecunda liña onde conflúen biografía e ficción, as inquedantes lagoas da memoria, o desexo incontrolable de escribir en voz alta empúrranme. Cando canso da miña propia voz empúrrame a moneca que deixei dentro de min e volvo ser ventrílocua. E, por manter a tensión da historia, de cando en vez falo co asasino do home do saco, o que cambiaba contos por comida, o que preñou a mirada da meniña, e dime o asasino:

—Que pensaba o cabrón? Que el era o centro do mundo e os demais eramos parvos?