Terra que anda

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

A viaxeira está sobre un miradoiro de madeira resgada polo vento, atónita ante a auga nun solpor de finais do verán austral. Entre as táboas do chan asoman flores brancas, moles, coa textura de la de ovella. A auga, brillante e compacta como unha rocha, é de intensa cor azafrán, igual que toda a terra que a bordea, igual que as pesadas nubes que a cobren. Entre o miradoiro e a auga, hai un espazo de lama marrón no que as gaivotas deixan pegadas estreladas e na que afunden ata os nocellos os homes que lanzan as canas de pescar. A viaxeira non saber o que pescan, quizais máis tarde o pregunte para sentirse dentro e non fóra deses mundos nos que ten a sensación de que estarse a coar sen permiso. É moi fráxil a separación entre estar dentro e permanecer fóra como unha simple espectadora. O límite ten a consistencia dunha burbulla de xabón e, facela explotar, depende unicamente de quen mira, dun fulgor de lucidez que lembra que todas as persoas son -como di un proverbio quechua- terra que anda.

Sobre o miradoiro, recoñécese viaxeira. É viaxeira atónita e distraída, tal e como definiu Rafael Dieste a quen “perdeu o fío das súas intencións e anda viaxando sen acordarse de onde saíu e tampouco sabe exactamente onde se dirixe”. Quizais a ela, viaxeira atónita -insisto- xa non lle importe demasiado o seu destino. Simplemente camiña, ás veces levada pola curiosidade, polos relatos doutras persoas ou, case sempre, pola intuición. A este lugar chegou guiada pola insistencia do poeta chileno Hugo Vera Miranda e pola recomendación entusiasta doutro poeta, o arxentino Carlos Besoaín: os dous patagóns xenerosos e hospitalarios. O mar que mira absorta, incrédula ante a cor e a paz que reina entre os refachos de vento que a salferen de auga e po, é o esteiro do río antes de diluírse no océano Atlántico. Ás súas costas, a cidade arxentina de Río Gallegos espéraa e, nela, tamén a agarda a praza de San Martín.

Pero aínda se demora un tempo sobre o miradoiro. Quere sentir todo o que a rodea para non ser unha simple cazadora de panorámicas fermosas, que tamén o é, e a súa cámara fotográfica delátaa. No miradoiro decátase de que as súas paisaxes cotiás, nas que naceu e nas que sigue habitando, condiciónanlle a memoria e a mirada: por iso alí, na costa azafrán, ve unha ría cunha cor imposible na Arousa, a súa ría; cuns outeiros mesmo máis suaves e tan distinta a vexetación, pero ve a súa ría. Pecha os ollos. Carlos Besoaín lémbralle un fragmento d’As cidades invisibles de Italo Calvino: “Quizais do mundo quedaron un terreo baldío cuberto de sumidoiros e o xardín colgante do Gran Khan. Son as nosas pálpebras o que os separan, pero non se sabe cal está dentro e cal fóra… “. A viaxeira sabe que a súa ría está dentro e móstralle alí, en Río Gallegos, igual que un día se sorprendera alporizada ó recoñecela no lago Pokhara, en Nepal. As súas paisaxes sonlle a súa memoria e defínena como pertencente a un lugar, atópaas en todas as partes e acompáñana. Como a lúa. O seu pai dixéralle de nena: “Esteas onde esteas, se te sentes soa, mira a lúa. Ela e mais eu sempre camiñaremos ó teu lado”.

Máis tarde, na praza de San Martín, faláronlle de Crisanto Poceiro, o galego de Pontevedra que fixo florecer un xardín case imposible no medio da cidade, contra o vento e o frío do sur. Coma se tivese cruzado o Atlántico cos petos cheos de sementes que arraigaron para cubrir o coirón de flores coloridas e de árbores verdes cos que distraer a súa saudade. A viaxeira sentiuse coma o vello Poceiro e coma tanta xente desprazada: sentiuse un anaco de terra que anda e, tamén, semente que prende, florece e dá gran en calquera costa.

Quedan outros mares aínda. E a lúa nunca cansa de camiñar de par da viaxeira.


Texto e fotografías: Anxos Sumai.
“Terra que anda”, Tempo exterior (decembro de 2012)
Fotografía: Costanera de Río Gallegos, Arxentina (xaneiro de 2011)